Temat: Wykonywanie analiz jakości substancji aktywnych i środków ochrony roślin

Zadanie: Urzędowe badania kontrolne jakości środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu

Zleceniodawca: Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Główny Inspektorat, Warszawa
Finansowanie: dotacja celowa Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa na realizację Programu Wieloletniego 2006-2010.

Wykonawcy: Zespół Oddziału Instytutu Ochrony Roślin
Kierownik zadania: mgr Stanisław Stobiecki

W latach 2006-2010 wykonano urzędowe analizy kontrolne dla 1607 próbek ś.o.r. Zawartość substancji aktywnej jest najważniejszym parametrem jakościowym. Stwierdzono odstępstwa od wymagań (zarówno zaniżeń jak i zawyżeń w stosunku do deklarowanej zawartości), jednak istotne wady skutkujące wycofaniem z obrotu wykazuje mniej niż 1% oznaczeń. Świadczy to o wysokiej jakości środków ochrony roślin w Polsce, a wyniki z kontroli wyrywkowej można uznać za rezultaty monitoringu prowadzonego przez niezależną, upoważnioną do takich działań instytucję jaką jest PIORiN. W zakresie własności fizykochemicznych zaobserwowano znaczną kilkuprocentową liczbę odstępstw od wymagań jakościowych ustalonych w procesie rejestracji – nie są to jednak istotne wady, które mogłyby spowodować trudności w przygotowywaniu cieczy użytkowych, lub które mogłyby zakłócać prawidłowy mechanizm działania. Obserwowane odstępstwa należy uznać za nieznaczne. Zwrócić należy uwagę na stosunkowo dużą liczbę próbek analizowanych w ramach kontroli interwencyjnej. W okresie będącym przedmiotem podsumowania, takich próbek było ponad 200. W przewadze były to środki sfałszowane, co świadczy o dużej skali tego groźnego zjawiska.

Na podstawie uzyskanych wyników możemy stwierdzić, że środki ochrony roślin oferowane producentom rolnym są wysokiej jakości. Polski system sprawdzania jakości ś.o.r., poprzez urzędowe kontrole, spełnia dobrze wymagania określone polskimi i unijnymi aktami prawnymi. Zasięg badań i wysoka liczba corocznie badanych preparatów, pobieranych na terenie całego kraju stawia Polskę w gronie państw europejskich najlepiej przygotowanych do wdrożenia Dyrektywy 2009/128/WE i Rozporządzenia 1107/2009 w tym zakresie. Mechanizm postępowania administracyjnego po uzyskaniu negatywnych wyników badań jest ustalony, funkcjonuje prawidłowo i sprawdził się praktycznie w szeregu przypadkach. Posiadanie systemu niezależnej kontroli ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania krajowej ochrony roślin. Dyscyplinuje to producentów, konfekcjonerów i importerów, a zagadnienie jakości zyskuje rangę wynikającą z wpływu jakości ś.o.r. na zdrowie ludzi i stan środowiska.

Utrzymanie możliwości technicznych analizowania wszystkich ś.o.r. znajdujących się w obrocie w Polsce jest poważnym wyzwaniem wobec stałego rozwoju technik analitycznych i postępu w asortymencie preparatów. Aparatura analityczna musi być stale unowocześniana, a baza techniczna laboratoriów na odpowiednio wysokim poziomie.

Urzędowa kontrola jakości ś.o.r. znajdujących się w obrocie handlowym musi być utrzymana ze względu na konieczność spełnienia wymagań, wprowadzonych przepisami UE i ze względu na praktyczną użyteczność tych prac. Wyniki wykorzystywane są wprost w praktyce. Atesty analityczne przekazane zleceniodawcom (głównie inspekcji) są bezpośrednim wdrożeniem badań. Posiadanie możliwości wydawania ekspertyz jakościowych w przypadkach reklamacji i fałszerstw ma znaczenie dla prawidłowości orzekania w tych sprawach przez powołane do tego instytucje. Często zdarza się, że analizowane przypadki wymagają zastosowania najbardziej skomplikowanych procedur analitycznych, a wydanie orzeczenia musi być poprzedzone unikalną pracą badawczą z zastosowaniem wysokospecjalistycznego warsztatu.