Temat: Monitoring zagrożenia wokół miejsc składowania środków ochrony roślin

Wykonawcy: Zespół Oddziału Instytutu Ochrony Roślin
Kierownicy zadania: mgr Stanisław Stobiecki, prof. dr hab. Stefan Pruszyński, mgr Wojciech Śliwiński

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 1185/2009 w sprawie statystyk dotyczących pestycydów wytycza standard badania sprzedaży i zużycia ś.o.r., który ma obowiązywać w krajach Unii Europejskiej. Statystyki wspólnotowe w tej dziedzinie muszą być zharmonizowane i przez to porównywalne – aby mogły spełnić swoją rolę w rozwoju, kształtowaniu i monitorowaniu prawodawstwa, polityk i rezultatów Wspólnoty w kontekście strategii tematycznej w sprawie zrównoważonego stosowania ś.o.r. Wysoki standard statystyk pestycydowych i ich szczegółowość są niezbędne dla obliczania wskaźników ryzyka, co jest obligatoryjne zgodnie z Dyrektywą 128/2009. Prace prowadzone w ostatnich latach w Polsce, przy dużym udziale IOR-PIB pozwoliły osiągnąć bardzo dobry rezultat w postaci funkcjonującego i sprawdzonego system badania sprzedaży i zużycia ś.o.r., który już teraz spełnia wymagania Rozporządzenia 1185/2009. Polska należy do grupy nielicznych krajów Wspólnoty, która posiada nowoczesny sposób pozyskiwania, gromadzenia i archiwizowania danych o sprzedaży i zużyciu ś.o.r., w pełni dostosowany do wymogów związanych z koniecznością monitorowania postępów w osiąganiu zrównoważonego stosowania przy pomocy wskaźników. Bazy danych: „Statystyka”, „Sprzedaż”, „Zużycie” i „Hair_PL”, są stale doskonalone i stanowią podstawę do wykorzystania na użytek przyszłych obliczeń wskaźników ryzyka jak i do opracowywania analiz i dokumentów dotyczących polityki pestycydowej. Oprócz doskonalenia baz prowadzi się ich stałą aktualizację oraz modyfikuje system dostarczania informacji.

Prace nad zharmonizowanymi wskaźnikami ryzyka pestycydowego trwają od kilku lat. Koordynuje je Eurostat. Sytuacja w dziedzinie wskaźników ryzyka została omówiona i podsumowana podczas spotkania grupy roboczej Eurostatu „Working Group on pesticide statistics” w Poznaniu w dniu 14.10.2009 r. Spotkanie to, współorganizowane przez IOR-PIB wykazało, że stan prac nad zharmonizowaniem wskaźników nie pozwala na ich zastosowanie i opublikowanie w wiążących aktach prawnych. Przeprowadzone próby wykazały, że praktyczne użycie systemu HAIR nie jest możliwe. Ma on wiele błędów, niedoskonałości i luk w danych, które skutecznie blokują możliwości obliczeń przy pomocy dostarczonego oprogramowania. Pewna część wskaźników nie jest w ogóle obliczana przez system, a żadne nie pracują na substancjach aktywnych. System był testowany w IOR-PIB Oddział Sośnicowice w latach 2008-2009 i podczas tego testowania prowadzonego we współpracy z firmą Arcadis z Holandii zidentyfikowano, posługując się własnymi bazami danych, najważniejsze jego wady. Brak zharmonizowanych wskaźników ryzyka powoduje, że wiodące w tej dziedzinie kraje (Niemcy, Anglia, Belgia, Dania) pracują w oparciu o własne zestawy wskaźników. Istnieją różne modele i różne grupy wskaźników. Niektóre z nich np. model FOOTPRINT są dostępne komercyjnie, jednak koszt ich wykorzystania w zakresie kraju jest bardzo wysoki.

Niezależnie od prac legislacyjnych uzupełniających „unijny pakiet pestycydowy” należny zapoczątkować prace nad Narodową Strategią Zrównoważonego Stosowania Środków Ochrony Roślin. Wielokrotnie proponowana przez IOR-PIB kolejność działań w celu opracowania NS jest dalej aktualna. Nad strategią powinien pracować zespół powołany przez MRiRW pod kierunkiem Rady Ekspertów, która pełniłaby funkcję Komitetu Sterującego. Rzeczywista redukcja ryzyka związanego ze stosowaniem ś.o.r. musi być poprzedzona szeregiem działań i rozwiązaniem wielu problemów w skali kraju.